انجمن مدیران صنایع

درباره همه‌چیز زیرزمینی‌اش را شنیده بودیم مگر قطعه‌سازی. وقتی با صنعتگران صنایع کوچک صحبت می‌شود از فعالان زیرزمینی، زیرپله‌ای و پارکینگی گلایه زیادی دارند، اما باور این مسئله زیاد سخت نیست.

وقتی از فعالیت گروهی غیرمجاز در صنعت قطعه‌سازی می‌شنوید، شاید هضم موضوع کمی سنگین به نظر برسد. «فعالیت ۸۰۰ واحد قطعه‌ساز بدون مجوز در زمینه صنعت خودرو و قطعه» خبری است که یکی از فعالان این صنعت اعلام کرده است. دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی خودرو کشور به تازگی اعلام کرده در حال حاضر یک هزار و ۲۰۰ قطعه‌ساز رسمی که برای فعالیت خود از دولت مجوز گرفته‌اند، در کشور فعالیت می‌کنند و در همین حال ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در کنار این قطعه‌سازان، ۸۰۰ واحد بدون مجوز در حال فعالیت هستند. بر این اساس همین امر موضوعی شد تا صمت چند و چون این ماجرا را جویا شود.

مهیا بودن فضای قطعه‌سازی زیرزمینی
آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی کشور در گفت‌وگو با صمت با تایید این خبر گفت: برآورد انجمن این است که در حال حاضر در کشور ۱۲۰۰ کارگاه قطعه‌سازی با مجوز و ۸۰۰ کارگاه بدون مجوز در حال فعالیت هستند که عمده فروش این نوع قطعات غیراستاندارد در بازار لوازم یدکی و بازار سیاه انجام می‌شود. وی درباره چگونگی وقوع این روند نیز گفت: همچون بسیاری از کارگاه‌های غیرمجاز که امروز در حال فعالیت هستند واحدهای بدون مجوز نیز در حال فعالیت هستند. محبی‌نژاد به مهیا بودن فضا برای چنین فعالیتی اشاره کرد و گفت: عده‌ای نیز از این فرصت پیش آمده حداکثر بهره را می‌برند. این فعالان که شاید بتوان آنها را در ردیف شغل‌های کاذب قرار داد با توسل به مجوزهای صنفی، بدون پروانه بهره‌برداری همچون چوبی لای چرخ صنعت، در حال تکاپو هستند. محبی‌نژاد ادامه داد: این دست از کارگاه‌ها حتی در سطح شهر نیز قابل رویت هستند، به طوری که در جاده خاوران بسیاری از کارگاه‌ها مجهز به پروانه بهره‌برداری نیستند اما تولیدکننده هستند که از این‌رو، لازم است به شیوه‌ای که امکان‌پذیر است، مانع فعالیت آنها شد.

بدون مجوزهای دارای استاندارد
اما علی باغشاهی، مدیرعامل یکی از شرکت‌های مهندسی مشاور صنایع اتومبیل به نکته‌ای دیگر اشاره کرد و به صمت گفت: در مشاغل مختلف فعالیت‌های غیرمجاز زیادی وجود دارد، اما خودروسازان با شرکت‌هایی همکاری دارند که معتبر و دارای استانداردهای لازم باشند. وی در ادامه به برخی همکاری‌ها با کارگاه‌های بدون پروانه ساخت اشاره کرد و افزود: ممکن است این اتفاق افتاده باشد که زنجیره تامین برخی شرکت‌های خودروساز با کارگاه‌هایی کار کنند که مجوز یا پروانه بهره‌برداری نداشته باشند اما از آنجا که ملزم به رعایت استانداردها و سلسله قواعد شرکت موردنظر هستند، به این ترتیب زنجیره تامین با آنها همکاری دارد. باغشاهی در ادامه به ردیفی دیگر از این کارگاه‌های بدون مجوز اشاره کرد که به‌طور مستقیم به بازار وصل هستند و گفت: هیچ اجباری در رعایت استانداردها در این کارگاه‌ها وجود ندارد و بیشتر تولیدات آنها کپی است و معمولا نیز از نشان‌های غیرمجاز استفاده می‌کنند.

همه کارگاه‌های «مرکزی» مجوز دارند
تهران به عنوان پایتخت کشور، شهر ۷۷ فرقه‌ای است که همه‌چیز در آن بلعیده می‌شود و کنترل آن نسبت به دیگر شهرها که از جمعیت کمتری برخوردارند کمی سخت‌تر است. در همین رابطه شنیدن نظر یکی از فعالان شهرستانی درباره موقعیت صنعتگران در خارج از پایتخت نیز شاید در حل مشکلات راهگشا باشد. منوچهر توسطی، رییس انجمن قطعه‌سازان مرکزی ـ اراک ـ در گفت‌وگو با صمت گفت: در استان مرکزی چنین کارگاه‌هایی وجود ندارد زیرا صنایع استان شناخته شده و تحت کنترل هستند اما ممکن است چنین آماری در تهران و با توجه به نزدیکی آن به بازار و گستردگی آن مصداق داشته باشد. اما با توجه به شناختی که فعالان این صنعت در استان مرکزی از یکدیگر دارند، کنترل و پیگیری کارگاه‌های غیرمجاز راحت‌تر بوده و میدان فعالیت این دست از کارگاه‌ها به طور تقریبی بسته است.

عملکرد بازرسان
همانطور که هر معادله‌ای یک راه‌حل دارد هر مشکلی نیز راه‌حل خاص خود را دارد. از نظر دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی کشور این وظیفه بازرس ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت یا حتی بازرسان امور صنفی است تا امور را رصد کنند و به کنترل کارگاه‌هایی که مشغول کار تولید هستند، بپردازند. وی ادامه داد: حتی لازم است دستگاه‌های امنیتی به این مسئله ورود کنند زیرا این مسئله با جان انسان‌ها در ارتباط است. اما مسئله‌ای که ذهن را با خود درگیر می‌کند، بازی با سلامت و جان انسان‌هاست؛ چگونه ممکن است افراد نسبت به خرید این نوع قطعات از خود اقبال نشان دهند که شاید پاسخ آن زیاد سخت نباشد؛ «پایین بودن قدرت خرید» مردم می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل این مسئله باشد.

رویگردانی از شیوه‌های جدید
مدیرعامل یکی از شرکت‌های مهندسی مشاور صنایع اتومبیل در ادامه از برخی کارگاه‌های بدون مجوز اما متصل به زنجیره تامین شرکت‌های خودروساز سخن گفت. باغشاهی در این باره که چرا این کارگاه‌ها که قطعات خود را با استانداردهای موردنظر شرکت‌های خودروساز تولید می‌کنند، اقدام به اخذ پروانه بهره‌برداری نمی‌کنند تا در زمره کارگاه‌های بدون مجوز با قطعات غیراستاندارد نباشند، توضیح داد: دریافت مجوز در کشور شرایط خاصی می‌طلبد که یکی از این موارد قرار گرفتن آنها در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهرها و همچنین مستقر بودن آنها در شهرک‌های صنعتی است.
وی گفت: دوری این شهرک‌ها از مراکز شهری، هزینه‌هایی اعم از حمل‌ونقل و نیز تامین کارگران موردنیاز را به دنبال دارد ضمن اینکه شهرک‌های صنعتی در چند سال اخیر از رونق قبلی خود افتاده‌اند بنابراین قطعه‌سازان ترجیح می‌دهند به بازار مصرف نزدیک‌تر باشند که این امر یکی از دلایل مجوز نگرفتن آنهاست.

امان از فعالان غیرمجاز پایتخت
وقتی سیلی ویرانگر در مرکز کشوری به راه می‌افتد دیگر شهرها نیز در امان نخواهند بود. توسطی، فعال صنعت قطعه‌سازی استان مرکزی در ادامه بحث تولید قطعات غیراستاندارد در کارگاه‌های زیرزمینی، به ورود کالاهای بی‌کیفیت از خارج استان به استان مرکزی اشاره کرد و گفت: اگرچه استان خالی از کارگاه‌های بدون پروانه تولید است اما این استان از ورود کالای غیرمجاز و بدون کیفیت بسیار رنج می‌برد زیرا واردات این نوع قطعات، بازار را به هم می‌ریزد؛ قطعات بی‌کیفیتی که هم شامل تولید داخل و هم قطعات قاچاق چینی است. با تمام اظهارنظرها و اشاره‌هایی که فعالان این صنعت به موضوع فعالیت کارگاه‌های بدون مجوز دارند به نظر می‌رسد فضایی بر صنعت قطعه‌سازی حکم‌فرماست که نه هوای ابری و نه هوای آفتابی آن مشخص نیست؛ به گونه‌ای که جمع نقیضین را ممکن کرده است.